سوراخ قلب نوزاد و کودکان

سوراخ قلب نوزاد و کودکان یک نوع بیماری مادرزادی محسوب می­شود که وقتی والدین نام آن را می­شنوند، نگرانی ­های بسیاری نیز با خود به همراه دارد. امروزه با پیشرفت تکنولوژی و علم پزشکی بسیاری از بیماری­ها با دارو و حتی بدون دارو نیز قابل‌ درمان هستند. سوراخ قلب نوعی عارضه قلب است که اگر پزشک بتواند به موقع تشخیص دهد و روش­های درمانی صحیحی را برای این بیماری اعمال کند، بیماری کودک شما به راحتی قابل درمان خواهد بود.

آشنایی با ساختار کلی قلب

یکی از حیاتی­ ترین قسمت­های بدن انسان که مسئول خون ­رسانی به سایر اجزای بدن می­باشد قلب است. معمولا مشکلات قلبی نگران­ کننده هستند به دلیل این­که حیات انسان به این عضو بستگی دارد. برخی از نوزادان نیز به طور مادرزادی با نقص قلبی متولد می­شوند.

قلب ساختار بسیار پیچیده و جالبی دارد. در کل قلب ما متشکل از دو قسمت مهم می­باشد، به قسمت بالایی قلب دهلیز و به قسمت پایینی نیز بطن می­گویند که به وسیله دیواره­ای به نام دیواره سپتوم از هم جدا می­شوند. بنابراین سپتوم دهلیزی به دیواره­ای گفته می­شود که این دو قسمت بالایی را از هم جدا کرده و سپتوم بطنی نیز بین دو قسمت پایینی قرارگرفته است.

اکسیژن توسط خون در بدن حمل می­شود، از حفره بالا به پایین و از آن نیز به سمت ریه­ ها هدایت می­گردد. زمانی که ریه­ ها خون اکسیژنداذ را دریافت کردند، این خون به حفره ى بالا و پایین سمت چپ پمپ شده و به کل بدن بازگردانده می­شوند.

منظور از سوراخ قلب نوزادان و کودکان چیست ؟

معمولا به‌ طور مادرزادی برخی کودکان دچار عارضه سوراخ قلب شده، که یکی از آن­ها در دیواره حفره بالایی قرارگرفته و دیگری نیز در حفره پایین قلب مشاهده می­شود که به نام­های ASD و VSD شناخته می­شوند. وجود سوراخ قلب نوزاد و کودکان مشکلاتی برای عملکرد قلب ایجاد کرده و مانع از حمل درست خون و اکسیژن به بدن می­گردد.

البته نکته ای که حائز اهمیت می­باشد، این است که کودکان با عارضه سوراخ قلبی می­توانند همانند انسان­های معمولی به طور عادی زندگی کنند و بیماری آن­ها نیز در طول زمان به مرور بهبود می­یابد به شرطی که در اولین فرصت درمان را شروع کنند.

انواع سوراخ قلب نوزادان و کودکان

زمانی که جنین هنوز متولد نشده است، سه سوراخ در قسمت بطن قلب، دهلیز قلب و مجرایی بین شریان ریوی قرار گرفته است که به طور کاملا طبیعی بعد از تولد بسته می­شوند، اما در برخی موارد این سوراخ قلب نوزادان و کودکان بسته نشده و اختلالاتی ایجاد می­شود که موجب نارسایی­های قلبی می­گردد.

• سوراخ بین بطن قلب – VSD

وجود سوراخ در دیواره بین دو بطن راست و چپ قرار دارد در زمان جنینی از ضروریات است. زیرا وظیفه مهمی را برعهده دارد. هنگامی که خون از بطن راست به بطن چپ پمپ شود به وجود این مجرا نیاز دارد. حال بعد از تولد این دیواره باید بسته شود در غیر این صورت کودک دچار عارضه سوراخ بین دو بطن قلب و یا VSD می­شود. برای اطلاعات بیشتر در مورد این نوع سوراخ و آشنایی با علائم و روش های درمان می توانید مطلب بیماری VSD – نقص دیواره بین بطنی را مطالعه نمایید.

• سوراخ بین دهلیزی قلب

عارضه دیگری که به آن اشاره خواهیم کرد، سوراخ بین دو دهلیز است که اگر این سورخ در زمان جنینی بسته باشد، کودک زنده نمیماند. زیرا خون و اکسیژنی دریافت نخواهد کرد. همانند بطن، این سوراخ هم در دوران جنینی خون را از دهلیز راست به دهلیز چپ منتقل می­کند. حال زمانی که متولد شد این سوراخ بسته می­شود که اگر باز بماند دچار بیماری asd می­گردد. برای اطلاعات بیشتر در مورد این نوع سوراخ و آشنایی با علائم و روش های درمان می توانید مطلب بیماری ASD – نقص دیواره بین دهلیزی را مطالعه نمایید.

• سوراخ بین شریان آئورت و ریوی

حفره­ای که بین این دو شریان در زمان جنینی وجود دارد بسیار حیاتی است و کودک برای رشد و تنفس به آن نیاز دارد. این مجرا نیز همانند بطن و دهلیز بعد از تولد بسته می­شود و اگر این­طور نشود و روال طبیعی خود را طی نکند کودک با نقص PDA یا مجرای شریانی باز به دنیا خواهد آمد. برای اطلاعات بیشتر در مورد این نوع سوراخ و آشنایی با علائم و روش های درمان می توانید مطلب بیماری PDA – بیماری مجرای شریانی باز را مطالعه نمایید.

علائم و نشانه ­های سوراخ در قلب نوزادان و کودکان

طبق آمار و ارقام به‌دست‌آمده به این نتیجه رسیده­اند که از هر 1000 نوزادی که متولد می­شود، 8 نوزاد به بیماری سوراخ در قلب مبتلا هستند، حال ممکن است که والدین از خود بپرسند، علائم این بیماری چه می­باشد؟ با ما همراه باشید تا پاسخ سؤال خود را بیابید.

مهمترین علائم و نشانه­ های سوراخ در قلب نوزادان و کودکان عبارتند از :

• در بیش­تر مواقع ممکن است کودک هیچ­گونه علائمی از خود نشان ندهد، اما پزشک در زمان تولد می­تواند با گوش دادن به صدای ضربان قلب و از غیر عادی بودن آن متوجه شود.
• گاهی اوقات کودک در همان ابتدای تولد قادر نیست به‌ راحتی نفس بکشد و شیر بخورد، این­ها از علائم سوراخ در قلب نوزادان و کودکان محسوب می­شوند.
• توجه کنید که این بیماری حتماً باید در زمان نوزادی شناسایی و درمان شود و اگر فرزند شما کمی بزرگ­تر شود مشکلات بیماری نیز همچون تند نفس کشیدن، ناراحتی در هنگام غذا خوردن، عرق کردن و گریه کردن مدام، کاهش وزن و … می­گردد.

این بیماری اگر در نوزادی تشخیص داده شود و مورد درمان قرار بگیرد می­تواند به‌راحتی بهبود یابد، اما اگر کودک شما بزرگ­تر شد و این علائم را از خود نشان داد می­تواند حتی منجر به جراحی نیز شود. برخی از نوزادان نیز بدون هیچ­گونه دارویی خود به‌ مرورزمان درمان می­شوند.

تشخیص بیماری سوراخ در قلب نوزادان و کودکان

زمانی که پزشک به صدای ضربان قلب کودک توجه کند، درصورتی‌ که دچار عارضه قلبی باشد، یک‌ صدای اضافه و غیرعادی به گوش می­رسد که به آن سوفل قلب گفته می­شود، در این صورت والدین بدون تعلل کودک خود را باید نزد پزشک فوق تخصص قلب اطفال ببرند. پزشک فوق تخصص قلب نیز برای تشخیص دقیق سوراخ قلب نوزاد و یا کودک بنا به تشخیص خود آزمایش هایی را تجویز میکند. مهمترین آزمایش های تشخیصی عبارتند از :

• اشعه ایکس
• نوار قلب
• اکو قلب

اصلی ترین آزمایش برای بررسی وضعیت قلب اکوکاردیوگرام یا همان اکو قلب است که  که توسط پزشکان باسابقه و متخصص انجام میشود.پزشک با استفاده از این آزمایش وضعیت قلب کودک اعم از ضربان قلب، میزان جریان خون و فشارخون و … را بررسی کرده و نتیجه را به شما اطلاع می­دهند.

مراقبت ­های لازم از کودکان با عارضه سوراخ قلبی

زمانی که بیماری کودک شما تشخیص داده شد، نیازی به نگران شدن نیست، چرا که با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی روش های درمانی نوینی برای بستن سوراخ قلب حتی در دوران نوزادی وجود دارد . برای مراقبت ­های لازم از کودکان خود آن­ها مدام برای چکاب نزد پزش فوق تخصص قلب اطفال ببرید و از بهداشت کودک نیز قافل نشوید.

بهداشت دهان و دندان یکی از عوامل مهم برای کودکان دچار عارضه سوراخ قلب است . باکتری­ هایی که دردهان و دندان رشد می­کنند میتوانند با وارد شدن به جریان خود به قلب رسیده و خطر آفرین شوند. تجویز آنتی­بیوتیک نیز به تشخیص دکتر برای درمان می­تواند مؤثر واقع شود. زمانی که کودک به‌کندی وزن اضافه می‌کند و یا نمی­تواند غذا بخورد حتماً تمام این­ مواذد را به پزشک اطلاع دهید تا با تجویز دارو درمان را شروع کند.

روش های درمان بیماری سوراخ قلب نوازادان و کودگان

روش درمان بیماری سوراخ قلب با توجه به سن نوزاد/کودک ، اندازه سوراخ و  محل قرار گیری سوراخ میتواند متفاوت باشد. خوشبختانه اکثر سوراخ ها بدون هیچ گونه مداخله و با مصرف دارو و گذر زمان بسته میشوند. مهمترین روش های درمان سوراخ قلب عبارتند از:

• تجویز دارو 
• انجام کاتتریزاسیون ( آنژیوگرافی اطفال )

در حالیکه عمده آنژیوگرافی های قلبی کودکان به منظور انجام پروسیجرهای درمانی انجام می‌شوند. اگرچه همکاران فوق تخصص قلب کودکان صلاحیت و توانایی انجام آنژیوگرافی تشخیص را دارا هستند ، آنژیوگرافی درمانی توسط همکاران اینترونشنیست (interventionist) که در این امور آموزش دیده اند انجام می شود. ویدئو های مربوط به درمان با روش کاتتراسیون در قسمت ویدئو های سایت قرار گرفته اند.

• عمل جراحی

برای آشنایی بیشتر با روش های درمان عارضه سواخ قلب میتوانید خدمات تخصصی دکتر وصال را مشاهده نمایید.

رازهای جلوگیری از بیماری مادرزادی

با توجه به تحقسقات انجام شده رواثت مهمترین عامل در به وجود آمدن عارضه قلبی است. معمولا کسانی که وابستگان درجه یک آن­ها دچار بیماری مادرزادی هستند، فرزندانشان نیز مبتلا می­شوند. بر این اساس طبق آمار بدست آمده بیش­تر کودکانی که نارسایی قلبی دارند، از این خانواده ­ها هستند. این افراد باید در زمان بارداری مراقبت­های لازم را انجام دهند و به این توصیه ­ها نیز عمل کنند.

• دوری از دارو بدون دستور پزشک
• پرهیز از قرار گرفتن در مقابل اشعه
• دوری از امواج صوتی
• معاینه مرتب نوزادان در بدو تولد

سوال­های متداول درباره سوراخ در قلب نوزادان و کودکان

سوالات زیادی در رابطه با سوراخ در قلب نوزادان و کودکان وجود دارد که ما بنا به درخواست کاربران و احترام به نظرات آنان سوالات را مطرح کرده و در جهت پاسخگویی به پرسش­های شما، آن­ها را لیست کرده­ایم:

• آیا تشخیص این عارضه در دوران جنینی امکان پذیر است؟

در هفته هشتم بارداری قلب کودک شکل می­گیرد، سونوگرافی که مادر به طور مدام انجام می­دهد، می­تواند برخی از نواقص قلبی را نشان دهد و اگر مشکلی باشد از طریق غربالگری مورد بررسی قرار می­گیرد. در حال حاظر می توان با استفاده از اکو قلب جنین به طور کامل در دوران جنینی ساخمان قلب را مورد بررسی قرار داد.

• آیا علائم بیماری سوراخ قلبی در همان ماه اول تولد قابل مشاهده است؟

خیر سیستم بدنی و نوع بیماری در هر کودک با هم تفاوت دارد و ممکن است که در ماه اول تولد هیچ­گونه علائمی از خود نشان ندهد.

• چه آزمایشاتی برای تشخیص بیماری انجام می­گردد؟

مهمترین آزمایش برای تشخیص سوراخ قلب “اکو قلب” است که توسط پزشک فوق تخصص قلب اطفال انجام میشود.

• آیا جراحی برای همه نوزادان سوراخ قلب لازم است؟

خیر , با توجه به پیشرفت تکتولوژی بسیاری از بیماران با روش آنژیوگرافی توسط اینترونشن اطفال قابل درمان هستند و گزینه جراحی به عنوان آخرین راه حل مطرح میشود.

 

دکتر احمد وصال فوق تخصص قلب اطفال و اینترونشن قلب کودکان و بزرگسالان