بیماری VSD | نقص دیواره بین بطنی - درمان بدون جراحی- دکتر احمد وصال

فهرست مطالب

vsd چیست ؟

بیماری VSD یا نقص دیواره بین بطنی (ventricular septal defect) یک نوع نقص در دیواره میانه بطن‌های قلب می‌باشد که یک بیماری مادرزادی تلقی می‌گردد و ممکن است برای فرد در دوران نوزادی و بزرگسالی مشکلاتی را به وجود آورد. در ادمه اطلاعات مفید درباره این بیماری , علل بروز بیماری و روش های درمان و بستن VSD ارائه شده است.

بیماری نقص دیواره بین بطنی – VSD

بیماری سوراخ بین بطنی (VSD) از شایع‌ترین مشکلات ساختمانی قلب است که به صورت منفرد یا همراه سایر ضایعات ساختمانی قلب دیده می‌شود. بیماری VSD یا به اصطلاح نقص دیواره بین بطنی قلب به طور مادرزادی در قسمت سپتوم یا دیواره بطن راست و چپ قلب ایجاد می‌شود (سپتوم دیواره ای عضلانی است که قسمت‌ چپ و راست قلب را به طور طبیعی از یکدیگر جدا میکند). سوراخ بودن سپتوم موجب بیماری مادرزادی VSD است. نقص دیواره بین بطنی یکی از مشکلات شایع در بین بیماری های مادرزادی قلب است.

وجود سوراخ در دیواره بین بطنی باعث فشار بیشتری قسمت چپ قلب مشود. بیماری vsd موجب وارد شدن خون ترکیب اکسیژندار به سمت راست قلب و بازگشت دوباره آن به ریه‌ها می‌شود. میزان خون وارد شده از قسمت چپ به بطن راست به اندازه سوراخ دیواره بین بطنی بستگی دارد. درکل این نقص قلبی باعث افزایش فشار بر روی قلب میشود. خلاصه ای از اطلاعات درباره این نقص ماردزادی قلب:

در 30 الی 60 درصد نوزادان مبتلا به بیماری مادرزادی قلب مشاهده شده است.
از هر 1000 کودک 2-7 نفر مبتلا به vsd هستند
با اکوکاردیوگرافی و MRI قلب تشخیص داده میشود
سوراخ شدن دریچه آئورت , فشار خون بالا در ریه و نارسایی قلبی از جمله عوارض vsd هستند
تنفس سریع , ضعف و استفراغ خون از جمله علائم میتوانند باشند.
اگر اندازه vsd کوچک باشد معمولاً نیاز به درمان ندارد
در صورتیکه اندازه vsd بزرگ باشد احتمال نیاز به درمان مداخله ای (اینترونشن یا جراحی) وجود دارد.

انواع VSD – نقص دیواره بین بطنی

نقص دیواره بین بطنی یا همان VSD ها بر اساس اینکه در کدام قسمت دیواره بین بطنی قرار گرفته باشند به انواع گوناگونی تقسیم می‌شوند که عبارتند از :

نوع غشایی یا پری ممبرانوس (Peri Memberaous)که شایع‌ترین فرم است
نوع عضلانی
نوع inlet
نوع ساب آئورتی ( زیر دریچه آئورتی )
نوع ساب پولمونری ( زیر دریچه ریوی )
نوع ترکیبی از انواع مختلف فوق

علل به وجود آمدن بیماری VSD

هنوز دلیل روشنی برای بیماری VSD پیدا نشده است. اما علتی که تأثیر آن را نمی‌توان انکار کرد عوامل مختلف ژنتیکی می‌باشد. اما این مورد را نمی‌ توان تنها دلیل به وجود آمدن این بیماری دانست.

تاثیر بیماری VSD بر قلب

برای بررسی تاثیرات بیماری VSD بر روی قلب در ابتدا باید بگوییم که در حالت عادی کار قسمت چپ قلب این است که خون را به اندام‌های بدن برساند در مقابل وظیفه قسمت راست پمپاژ نمودن خون به ریه‌ها می‌باشد. حال اگر بر روی دیواره بین بطنی سوراخی وجود داشته باشد خون اکسیژن‌دار موجود در قسمت سمت چپ قلب، وارد قسمت راست شده و از آنجا به ریه‌ها باز می‌گردد.

بازگش خون اکسیژن‌دار به ریه ها موجب میشود تا قلب مجبور به پمپاژ خون بیشتری شود، بنابراین با افزایش پمپاژ خون در قلب، بطن و دهلیز چپ بزرگتر میشوند. به همین خاطر با گذر زمان ممکن است دیواره‌های عروق خونی دچار آسیب‌های دائمی و جبران ناپذیری شود. در نتیجه تشخیص به موقع بیماری نقص دیواره بین بطنی می‌تواند از وقوع خطرات جدی جلوگیری کند.

علائم و عوارض بیماری VSD

علائم بیماری VSD در کودکان و بزرگسالان می‌تواند متفاوت باشد به همین خاطر می‌بایست این علائم را در هر دوی آنها مورد بررسی قرار دهیم.

علائم VSD در کودکان

سوراخ بین بطنی در خردسالان و نوزادان میتواند موجب به وجود آمدن مشکلات تنفسی می‌شود.اکثر VSD های کوچک علائمی از خود بروز نمیدهند. اما اگر مجرای دیواره بین بطنی (VSD) بزرگ باشد میتواند باعث تنگی نفس شدید شود. از علائم این بیماری در کودکان میتوان به این موارد اشاره کرد:

تعرق زیاد
تنفس سریع
ضربان قلب بالا
کم اشتهایی
اختلال در رشد
افزایش اندازه کبد
تنفس خشدار

علائم VSD در بزرگسالان

در صورتیکه اندازه سوراخ بین بطنی کوچک باشد در افراد بالغ نیر علائم جدی مشاهده نمیشود. باید توجه داشته باشید که وجود VSD های کوچک میتوانند زمینه ساز عفونت اندوکاریت شوند.

درمان نقص دیواره بین بطنی – VSD

همه سوراخ های بین بطنی نیاز به درمان ندارد و از طرفی بعضی از آنها فقط با جراحی امکان بسته شدن دارند. امروزه اکثر انواع پری ممبرانوس, زیر آئورتی و عضلانی با روش‌ غیر تهاجمی از طریق آنژیوگرافی و در کت لب توسط اینترونشینت بسته می‌شوند و نیازی به جراحی نیست.

جراحی برای مواردی که سوراخ از نوع inlet و زیرپولمونری باشد و یا سوراخ های بزرگ که مناسب بستن با آنژیوگرافی نباشد توصیه میشود.

سن و زمان مناسب بستن به هر روشی بسته به علائم بالینی ، سایز سوراخ ، میزان فشار ریوی ، وجود یا عدم وجود ضایعات همراه و … تفاوت می کند که پزشک معالج در این مورد طرح ریزی درمان را به عهده می‌گیرد.

بستن VSD – نقص دیواره بین‌بطنی

قبل از اینکه در مورد نیاز به بستن VSD کودک خود و زمان و روش آن (جراحی یا اینترونشن) تصمیم بگیرید حتما با پزشک فوق تخصص قلب که مهارت اینترونشن را دارد مشورت کنید. چرا که بسیاری از VSD ها مناسب بستن به روش غیر جراحی آنژیوگرافی هستند ولی متاسفانه به علت عدم مشاوره صحیح به تیغ جراحی سپرده می شود.

همچون همه بیماری های قلبی قابل درمان توسط اینترونشن اطفال ، این اینترونشیت (interventionist) است که تشخیص میدهد کدام بیماری مناسب اینترونشن است و کدام نیست. تاکید بر این نکته به این سبب است که موارد زیادی از کودکان مبتلا به بیماری VSD در تجربه شخصی آقای دکتر احمد وصال وجود دارد که بسیار مناسب اینترونشن بوده اند ولی در عوض با جراحی بسته شده اند و بدین ترتیب خطرات یک بیهوشی به همراه اسکار جراحی بر روی قفسه سینه کودکان به وی تحمیل شده است.

جراحی برای بیمارانی که وزن کم و سوراخ بزرگ و نامناسب برای اینترونشن دارند به عنوان خط آخر درمان توصیه می‌شود.

مراحل بستن VSD با روش اینترونشن

برای درمان بیماری VSD با روش مداخله‌ای (اینترونشن) ،دقیقاً مشابه عمل اینترونشن برای درمان بیماری asd است. بعد از بررسی‌های لازم کودک به اتاق آنژیوگرافی فرستاده می‌شود. معمولاً بدون نیاز به بیهوشی و صرفاً با داروهای خواب آور و آرام بخش (Sedation) کودک خوابانده می‌شود.

سپس بعد از آماده سازی کودک و رگ گیری از کشاله ران و کاتتر بلندی به داخل قلب فرستاده می شود. پس از بررسی‌های ابتدایی و اندازه گیری های لازم یک شیت بلند به قطر 2.5 تا ۴ میلیمتر (بسته به نیاز) از طریق رگ پا وارد قلب می شود و سپس وسیله ای که با آن سوراخ بسته می‌شود و آمپلاتزر(یا به زبان عامیانه فنر) نام دارد وارد قلب می‌شود و با تکنیک های خاص سوراخ بسته می‌شود.

مهارت در این کار بسیار مهم است زیرا در صورت اشتباه خطر صدمه زدن به قلب و دریچه های آن وجود دارد.

پس از بستن سوراخ و رها کردن آمپلاتزر در محل سوراخ ، شیت بلند از پای کودک در آورده می‌شود و آمپلاتزر در همان جا می‌ماند.

معمولاً روز بعد یا دو روز بعد کودک با داروهایی همچون آسپرین (تا ۶ ماه) و پلاویکس (تا یک ماه) مرخص میشود.

یک تا دو هفته بعد از اتجام اینترونشن برای اکوی مجدد مراجعه می شود.

آمپلاتزرها از جنس آلیاژهای هستند که با قلب سازگارند ولی اگر کسی به آن نوع آلیاژ حساسیت نداشته باشد خطری برای وی ندارند.

اینترونشن اگر با دقت انجام شود عموماً عارضه‌ای در پی نخواهد داشت ولی به هر حال مانند هر اقدام مداخله‌ای دیگر مثل جراحی ، عوارض نادر و بالقوه امکان پذیر است که قبل از اقدام توسط پزشک معالج با والدین در آن مورد صحبت میشود.

ورزش و فعالیت عمومی پس از بستن سوراخ بلامانع است ولی ورزش حرفه‌ای معمولاً توصیه نمی شود.

ویدئو های بستن نقص دیواره بین بطنی

ویدئو ها و عکس های زیر مربوط به یک بیمار مبتلا به VSD است که پیشنهاد جراحی به وی داده شده بود ولی به طور موفق و با اینترونشن سوراخ بین بطنی توسط آقای دکتر وصال بسته شد: