سوراخ قلب بزرگسالان؛ علائم ، تشخیص و درمان

سوراخ قلب در بزرگسالان ، یکی مشکلات قلبی است که افراد با آن روبرو می شوند. این عارضه ممکن است به صورت مادرزادی در فرد وجود داشته باشد و باعث اختلال در عملکرد قلب و سیستم خون رسانی به بخش های مختلف بدن خواهد شد.

معرفی ساختار قلب

قلب انسان از طریق یک دیواره که سپتوم نام دارد به دو بخش تقسیم می شود. زمانی که اکسیژن خون طی گردش در بدن کم می شود، به سمت بخش سمت راست قلب روانه شده و سپس از آن جا به طرف ریه پمپاژ خواهد شد. بعد از اینکه اکسیژن رسانی به خون انجام شد، خون سرشار از اکسیژن از ریه به طرف بخش سمت چپ قلب رفته و از آن جا به سایر بخش های بدن ارسال می شود. این عملیات رفت و برگشت خون بین دو قسمت قلب با هر ضربان تکرار می شود.

حال ممکن است برخی از کودکان با یک سوراخ در دیواره سپتوم قلب به دنیا بیایند. این سوراخ ممکن است در قسمت بالایی سپتوم وجود داشته باشد که به این مشکل نقص دیواره بین دهلیزی می گویند، یا اینکه در قسمت پایینی آن وجود داشته باشد که به آن نقص دیواره بین بطنی گفته می شود.

محل سوراخ	نام بیماری
قسمت بالایی سپتوم – بین دو دهلیز	نقص دیواره بین دهلیزی یا ASD
قسمت پایینی سپتوم – بین دو بطن	نقص دیواره بین بطنی – VSD

 

وجود نقص در سپتوم باعث می شود خون بدون اکسیژن با خون مملو از اکسیژن ترکیب شده و در عملکرد سیستم اکسیژن رسانی قلب اختلال ایجاد شود. مثلا ممکن است مقداری از خون سرشار از اکسیژن به جای رسیدن به سایر بافت های بدن مجددا به ریه برگردد.

خوشبختانه در سال های اخیر با پیشرفت علم پزشکی، این مشکل حتی بدون نیاز به جراحی قابل درمان شده و به چنین کودکانی اجازه می دهد که حتی با وجود نقص در دیواره سپتوم هم بتوانند به زندگی خود ادامه دهند.

 

سوراخ قلب بزرگسالان

قبلاً به طور مفصل در مطلب سوراخ قلب نوزاد و کودکان به انواع این عارضه پرداخته ایم. اما گاهی این مشکل در کودکی خود را نشان نمیدهد و فرد در بزرگسالی درگیر عوارض سوراخ قلب میشود . در ادامه انواع سوراخ قلب بزرگسالان را بررسی میکنیم.

نقص دیواره بین دهلیزی – ASD

نقص دیواره بین دهلیزی یا بیماری ASD ، زمانی به وجود می آید که حفره مورد نظر در قسمت بالایی سپتوم و در میان دو اتاقک بالایی قلب تشکیل شده باشد. درصورتی که این مشکل در فرد وجود داشته باشد، خون اکسیژن دار به بخش راست قلب وارد می شود و به جای پمپاژ شدن به قسمت های مختلف بدن، به سمت ریه برمی گردد.

نقص دیواره بین بطنی – VSD

عارضه نقص دیواره بین بطنی (بیماری VSD) زمانی به وجود می آید که حفره مورد نظر در قسمت پایین سپتوم قرار داشته و دو اتاقک پایینی قلب را به هم ارتباط داده باشد. با وجود این نقص، خون بدون اکسیژن به جای ارسال به آئورت، به بطن راست انتقال داده شود.

دلایل بیماری سوراخ قلب بزرگسالان

علت دقیق به وجود آمدن سوراخ قلب هنوز مشخص نیست؛ طی تحقیقات انجام شده (1) ، مهمترین عوامل شناخته شده و تاثیر گذار برای وقوع این مشکل قلبی عبارتند از:

• وراثت
• ژنتیک
• سبک زندگی مادر در دوران بارداری

اما پزشکان عقیده دارند این مشکل تا حد زیادی به وراثت مرتبط است. یعنی اگر یکی از والدین به این بیماری مبتلا بوده اند، احتمال اینکه کودکشان هم با این بیماری به دنیا بیاید وجود دارد. البته در اکثر مواقع، فقط یک فرزند در خانواده با این مشکل قلبی به دنیا می آید.

عامل دیگری که باعث به وجود آمدن سوراخ در قلب می شود، مشکلات ژنتیکی از جمله سندروم داون می باشد. تا حدی که بیشتر از نصف کودکان مبتلا به سندروم داون با این مشکل قلبی به دنیا می آیند.

خانم های باردار هم باید بدانند که سیگار کشیدن در دوران بارداری ممکن است در به وجود امدن این بیماری برای کودک موثر باشد. به همین دلیل مادران باید در دوران بارداری بسیار مراقب باشند که مشکل قلبی یا هر بیماری دیگری برای کودکشان به وجود نیاید.

علائم عارضه سوراخ قلب بزرگسالان

نشانه های وجود نقص دیواره بین دهلیزی و نقص دیواره بین بطنی با هم متفاوت است و شما با اطلاع از این نشانه ها و تشخیص بیماری، می توانید هرچه سریعتر برای بهبود و درمان آن اقدام کنید.

علائم سوراخ بین دهلیزی – ASD

در بسیاری مواقع شنیدن صداهای خاص از قلب خبر از وجود سوراخ در قسمت بین دهلیزی سپتوم می دهد. اما وجود این نشانه همیشه هم به معنای سوراخ قلب نیست. البته بهتر است برای اطمینان در این خصوص با یک پزشک متخصص مشورت کنید.

کودکانی که به طور مادرزادی با سوراخ قلب به دنیا می آیند، در دوران بزرگسالی با مشکل نارسایی قلبی مواجه خواهند شد. چرا که به تدریج و در صورت درمان نشدن سوراخ دیواره دهلیزی، همواره مقدار زیادی خون اضافه به ریه وارد شده و منجر به بروز مشکلات ریوی و نارسایی قلبی در بزرگسالی خواهد شد.

برخی از شایع ترین علائم وجود حفره در دیواره بین دهلیزی شامل مواردی هچون خستگی، تنگی نفس، خسته شدن بلافاصله بعد از شروع فعالیت های بدنی، جمع شدن مایعات در کف یا مچ پا و زانوها، جمع شدن خون و مایعات در ریه و… هستند.

علائم نقص دیواره بین بطنی – VSD

شنیده شدن صداهای خاص از قلب شایع ترین نشانه وجود حفره در دیواره بین بطنی می باشد. این صداهای اضافی از همان بدو تولد از قلب کودک به گوش می رسند و باید آن را جدی گرفت. البته ممکن است این بیماری در 6 الی 8 ماهگی نوزاد هیچ علائمی از خود نشان ندهد.

نوزادانی که با حفره متوسط یا بزرگ در دیواره بین بطنی متولد می شوند، به احتمال خیلی زیاد به نارسایی قلبی دچار خواهند شد و نشانه های وجود این بیماری هم از همان ماه های اول بروز پیدا می کند.

این علائم دقیقا مشابه علائم نقص دیواره دهلیزی می باشد و تنها تفاوت این دو مشکل در زمان بروز نارسایی قلبی می باشد. یعنی اگر مشکل کودک نقص بین دهلیزی باشد تا بزرگسالی باعث نارسایی قلبی نمی شود، اما اگر حفره در دیواره بطنی به وجود امده باشد در همان نوزادی نارسایی قلبی رخ خواهد داد.

پس اگر متوجه شدید نوزاد شما رشد ضعیفی دارد و یا در هنگام شیر خوردن با مشکل خاصی مواجه می شود، حتما به یک پزشک متخصص مراجعه کنید که وجود احتمالی بیماری های قلبی را بررسی کند. خوشبختانه این مشکل در نوزادان یا با گذشت زمان بهبود یافته یا توسط پزشکان به راحتی درمان می شود و جای هیچ نگرانی وجود ندارد.

تشخیص سوراخ قلب بزرگسالان

همانطور که گفتیم، شایع ترین علائم وجود حفره در قلب، شنیدن صداهای خاص و غیرعادی از قلب می باشد. اما برای اطمینان بیشتر باید متخصصان قلبی آزمایش های خاصی انجام دهند تا از وجود حفره در قلب مطمئن شوند. البته گاهی نتایج این آزمایش ها کاملا واضح نیست و به همین دلیل است که تشخیص دقیق بیماری معمولا در بزرگسالی انجام می شود.

برخی از بهترین روش هایی که می توان از طریق آن ها به وجود حفره در سپتوم پی برد عبارتند از:

مراجعه به پزشکان متخصص

پزشکان و متخصصان قلب و عروق که به اندازه کافی در زمینه مشکلات قلبی تخصص و تجربه دارند، می توانند وجود نقص در دیواره قلب را تشخیص داده و آن را درمان کنند. همچنین جراحان متخصص قلب هم در صورت وجود این مشکل، از طریق عمل جراحی آن را درمان خواهند کرد.

معاینه فیزیکی

در هنگام معاینه فیزیکی، پزشک می تواند با استفاده از گوشی پزشکی صدای قلب و ریه ها را به دقت شنیده و وجود هرگونه صدای اضافی و غیر عادی را تشخیص دهد. به این ترتیب اگر هر مشکلی وجود داشته باشد به سرعت تشخیص داده شده و نسبت به درمان به موقع بیماری اقدام خواهد شد.

آزمایش های تشخیصی سوراخ قلب بزرگسالان

گاهی اوقات پزشکان متخصص برای کسب اطمینان بیشتر، آزمایش های مختلفی از شما می گیرند. این آزمایش ها بسیار موثر بوده و می توانند وجود سوراخ در سپتوم را به سرعت نشان دهند.

1 – اکوکاردیوگرافی

این روش که بسیاری از افراد آن را به نام اکو می شناسند، یکی از بهترین روش ها برای تشخیص بیماری های قلبی می باشد. در این روش با استفاده از امواج صوتی، تصاویر محرکی از قلب ایجاد خواهد شد.

در هنگام انجام اکو، امواج صوتی به قلب فرستاده می شوند و در هنگام برگشت، روی صفحه نمایش دستگاه اکو به نمایش در می آیند. بدین ترتیب پزشک می تواند از طریق نتایج امواج برگشتی، مشکلات قلبی را به طور کامل تشخیص دهد.

روش اکوکاردیوگرافی یک روش بسیار دقیق است و وجود حفره در قلب را به خوبی نشان می دهد. همچنین پزشکان می توانند با استفاده از این روش، وضعیت مشکل قلبی در آینده را هم بررسی کنند. معمولا بعد از بررسی نتایج حاصل از اکو توسط پزشک، روش درمان و مراحل آن به صورت دقیق مشخص خواهد شد.

2 – نوار قلب

نوار قلب هم یک روش دیگر برای تشخیص بیماری های قلبی است که ریتم عملکرد قلب را ضبط کرده و به نمایش در می آورد. پزشک بعد از انجام این آزمایش متوجه می شود که قلب به صورت منظم کار می کند یا نا منظم. همچنین بزرگ شدن اتافک های قلب هم از طریق این روش قابل تشخیص می باشد. این آزمایش کاملا بدون درد بوده و در کمترین زمان ممکن انجام خواهد شد.

3 – تهیه رادیولوژی از قفسه سینه

در روش رادیولوژی، عکس هایی از تمام اعضای داخل قفسه سینه مثل ریه یا قلب گرفته می شود. برای تهیه این عکس ها از اشعه ایکس استفاده خواهد شد. درصورتی که پزشک تشخیص دهد در عکس رادیولوژی شما نشانه هایی مانند بزرگ شدن قلب یا جمع شدن خون و مایعات در ریه وجود دارد، یعنی شما به نارسایی قلب دچار شده اید.

4 – پالس اکسیمتر

این روش نوعی آزمایش برای تشخیص میزان اکسیژن موجود در خون است. برای انجام این روش ابتدا یک سنسور کوچک را به نوک انگشت دست یا پای شما متصل می کنند. سپس این سنسور میزان اکسیژنی که در خون شما وجود دارد را به صورت تقریبی تشخیص می دهد.

5 – کاتتریزاسیون قلبی

کاتتر یک لوله بسیار ظریف است که از طریق رگ دست یا زانو به بدن وارد شده و سپس به سمت قلب خواهد رفت. سپس یک ماده رنگی را از طریق این لوله به سمت رگ ها و دیواره قلب می فرستند. به این ترتیب پزشکان می توانند از طریق تصاویر ایکس ری به اطلاعاتی نظیر نحوه عملکرد قلب و خون رسانی به بخش های مختلف را به دست آورند. در مطلب آنژیوگرافی قلب با جزئیات کامل در مورد این روش تشخیصی و درمانی توضیح داده شده است.

همچنین این روش اطلاعاتی درخصوص فشار اتاقک های قلب را نیز در اختیار پزشکان قرار می دهد. بدین ترتیب می توان از طریق روش کاتتریزاسیون وجود بیماری های قلبی مختلف را تشخیص داد.

درمان سوراخ قلب در بزرگسالان

بعد از تشخیص بیماری و اندازه گیری اندازه سوراخ و مشخص شدن محل آن، پزشک متخصص قلب در مورد روش درمان تصمیم گیری میکند. امروزه با پیشرفت علم پزشکی بیسار از سوراخ ها بدون نیاز به عمل جراحی قلب باز درمان میشود. برای بستن سوراخ قلب بدون عمل جراحی میتوانید به به پزشک اینترونشن قلب (متخصص مداخلات قلب بدون عمل جراحی) مراجعه نمایید.

دکتر احمد وصال فوق تخصص قلب اطفال و اینترونشن قلب کودکان و بزرگسالان