pfo چیست ؟

در این مطلب به یکی دیگر از بیماری های مادرزادی قلب , مجرای بین دهلیزی باز (به انگلیسی Patent Foramen Ovale) می پردازیم. زمانی که جنین انسان در حال رشد است، سوراخ کوچک فلپ مانندی به صورت طبیعی، در دیواره میان بخش های دهلیز راست و چپ قلب ایجاد می شود. در شرایط عادی این حفره در دوران شیرخوارگی نوزاد بسته می شود اما در برخی افراد این امکان وجود دارد که این حفره بسته نشود به آن نقص مجرای بین دهلیزی باز (بیماری PFO) می گویند.

بیماری PFO مجرای بین دهلیزی باز چیست؟                    

ساختار دیواره دهلیزهای قلب از دولایه تشکیل شده است که در بخش میانی بر روی یکدیگر قرار گرفته اند. نقص PFO  به عدم اتصال این دولایه به هم ارتباط دارد که باعث می شود این دو دهلیز به شکل یک کانال یا مجرای دریچه ای شکل به هم راه  داشته باشد این کانال به طور عادی در تمام جنین ها قبل از زایمان وجود دارد و در بالای 80 درصد افراد بعد از تولد بسته می شود. اما در حدود بیست درصد افراد این لایه های دهلیز های قلب به هم متصل نمی شوند و به صورت یک حفره باقی می ماند که در اینجا به آن نقص یا بیماری  PFO (مجرای بین دهلیزی باز) می گویند.

بیماری PFO

تشریح بیماری PFO

در زمانی که جنین انسان در حال رشد است، سوراخ کوچک فلپ مانندی (اوال فورامن) به صورت طبیعی، در دیواره میان بخش های دهلیز راست و چپ قلب ایجاد می شود. در شرایط عادی این حفره در دوران شیرخوارگی نوزاد بسته می شود اما در برخی افراد این امکان وجود دارد که این حفره بسته نشود به آن نقص مجرای بین دهلیزی باز می گویند.

هرچند دارا بود مجرای بین دهلیزی باز، چندان اتفاق غیرعادی به حساب نمی آید.  اما بسیاری از افراد که این وضعیت را دارند از شرایط خود بی اطلاع هستند. مجرای بین دهلیزی باز در بیشتر موارد در حین انجام آزمایش های بالینی مربوط به بیماری های دیگر، موردشناسایی قرار می گیرد.

نشانه ها بیماری مجرای بین دهلیزی باز

بیشتر مبتلایان به عارضه مجرای بین دهلیز باز، هیچ اطلاعی از ابتلا به این بیماری ندارند، زیرا این بیماری بسیار حالت نهان دارد و علائم و نشانه خاصی را برای فرد ایجاد نمی کند.

دلایل بیماری PFO

دلیل بیماری PFO , دلیل اساسی و مهم برای اینکه چرا برخی از افراد به این بیماری مبتلا می شوند، همچنان نامعلوم است. اگر چه فرضیاتی مبنی بر دخالت وراثت در این بیماری مطرح شده است.

عوراض بیماری PFO

در حالت کلی این بیماری دارای عوارض خاصی نمی باشد. اما برخی از پژوهش ها ثابت کرده که وجود این بیماری باعث تشدید بیماری خاص مثل سکته مغزی بی علت و میگرن می شود و این بیماری ها در افراد مبتلا به این بیماری شایع تر است.

البته در بیشتر موارد این بیماری های ناشی از عوامل دیگری است ولی در بری موارد نادر احتمال این وجود دارد که لخته های خونی از طریق حفره های ناشی از این بیماری به سمت مغز بروند و باعث عارضه سکته مغزی در افراد شوند. البته ارتباط بین مجرای دهلیزی باز و سکته مغزی بحث چالش برانگیزی است که مطالعات در این زمینه ادامه دارد.

عوراض بیماری PFO

در مواردی دیگر بیماری PFO باعث عبور میزان قابل توجهی خون از ریه ها می شود که باعث افت محسوس اکسیژن در خون می شود.

مواجهه با بیماری مجرای بین دهلیزی باز

همان طور که اشاره کردیم بیماری PFO یک عارضه نهانی است و شناسایی آن مدیون انجام آزمایشات بالینی برای سایر بیماری ها است. پس از شناسایی این بیماری ابهامات زیاد برای فردی که دچار این عارضه است ایجاد می شود نمونه ای از این سوالات را در پایین مشاهده می کنید:

  • چه عواملی باعث بروز این بیماری شده است؟
  • آیا این بیماری خطرناک و لاعلاج است؟
  • چه درمان هایی برای این عارضه توصیه می کنید؟
  • خطرات ناشی از این بیماری PFO چیست؟
  • من دچار بیماری دیگری نیز هستم. چگونه می توانم در آن واحد هر دو را مدیریت کنم؟
  • آیا باید فعالیت هایم و ورزش کردن را محدود کنم؟
  • آیا بیماری PFO ارثی است؟
  • آیا بروشور یا بولتنی در این زمینه وجود دارد که برای مطالعه با خود ببرم؟
  • چه منابعی را برای آشنایی با این بیماری پیشنهاد می دهید؟

آزمایش ها و تشخیص بیماری PFO

یک پزشک متخصص در زمینه بیماری های قلبی و عروقی احتمال دارد آزمایش های زیر را جهت شناسایی این بیماری پیشنهاد کند:

آزمایش اکوکاردیوگرافی (اکو قلب)

این آزمایش آناتومی، و عملکرد و بخش های مختلف قلب را به خوبی نشان می دهد. در علم پزشکی به این آزمایش، اکوکاردیوگرافی قفسه سینه اطلاق می شود. این روش مرسوم ترین راه برای تشخیص بیماری در نوزادان و کودکان است.

در این آزمایش، ژلی را روی قفسه سینه شما ریخته، پس از آن به وسیله دستگاهی به نام مبدل، پوست ناحیه قلب را تحت فشار قرار می دهند، این دستگاه امواجی با طول موج بالا به سمت قلب شما می فرستد و اکوی صوتی قلب را ثبت می کند، در یک دستگاه دیگر این اکوها به تصاویر متحرک بدل می شوند و روی مانیتور دستگاه به نمایش در می آیند. انواع روش های متفاوتی برای این آزمایش وجود دارد:

  • روش داپلر رنگی
  • روش بررسی تضاد سالین (بررسی حباب)

برای اطلاعات دقیق تر در باره اکوی قلب جنین میتوانید به سایت مرکز قلب امید مراجعه نمایید.

آزمایش اکوکاردیوگرام مری

در این آزمایش از یک دستگاه مبدل کوچک متصل به یک لوله در قسمت پایین مری قرار می گیرد بهره برده می شود، به دلیل نزدیکی مری به قلب تصویر تهیه شده در این روش دقیق تر است و دارای جزئیات بیشتری است. در این روش شناسایی بیماری مجرای بین دهلیز باز بسیار راحت تر است.

سایر آزمایشات

اگر بیماری PFO در شما موردشناسایی قرار گیرد یا قبلا دچار عارضه مغزی شده باشید، احتمال دارد برای شما انجام آزمایش ها دیگری مانند آنژیوگرافی نیز توصیه کند. و احتمال ارجاع شما به متخصص مغز و اعصاب نیز وجود دارد.

درمان بیماری PFO

بیشتر افراد مبتلا به این بیماری، نیازی به درمان ندارند ولی در شرایطی این احتمال وجود دارد که پزشک بستن مجرای بین دهلیز باز به شما سفارش می کند

روش های بستن PFO (مجرای بین دهلیزی)

 

روش های بستن PFO (مجرای بین دهلیزی)

همان طور که اشاره کردیم شناسایی بیماری PFO باز مدیون انجام آزمایشات بالینی برای سایر بیماری ها است و در حالت عادی نیازی به بستن این حفره نیست اما در صورت شرایط ویژه ای مثل کاهش اکسیژن خون بهتر است که این مجرا بسته شود

در حال حاضر، بستن مجرای بین دهلیزی جهت جلوگیری از عارضه میگرن به هیچ وجه سفارش نمی شود و انجام این شیوه جهت ممانعت از سکته مغزی نیز، نیاز مطالعات علمی بیشتری دارد.

در یک سری شرایط خاص، پزشکان احتمال دارد بستن PFO مجرای بین دهلیزی را به افرادی سفارش کنند که چندین بار به عارضه قلبی مبتلا شدند.

جراحی و سایر شیوه ها بستن مجرای بین دهلیزی

شیوه های بستن مجرای بین دهلیزی عبارتند از:

بستن PFO بدون جراحی

بستن با دستگاه خاص: بستن با دستگاه. با بهره بردن از روش کاتتریزاسیون قلبی توسط اینترونشن اطفال ، پزشکان قادرند یک دستگاه را به مجرای بین دهلیزی باز بفرستند. در این شیوه، دستگاه در آخر یک لوله انعطاف پذیر طویل گذاشته می شود. سپس پزشک آن را داخل رگی در قسمت کشاله ران نفوذ می دهد و به وسیله فیلم برداری اکوکاردیوگرام، دستگاه را را کنترل می کند. اگرچه بروز عواقب ناشی از این شیوه شایع نیست، اما احتمال پارگی قلب یا رگ ها ، جدا شدن دستگاه یا به هم ریختگی ضربان قلب وجود دارد.

جراحی ترمیمی. یک متخصص جراحی قادر است با شکافت قلب و به وسیله بخیه زدن، حفره فلپ مانند را مسدود کند. این شیوه با یک برش کوچک اجرا می شود در این روش امکان استفاده از ربات نیز وجود دارد

جلوگیری از سکته مغزی

از برخی داروها می توان برای ممانعت از ایجاد لخته خون و گذر آن از مجرای بین دهلیزی باز استفاده کرد. برای نمونه استفاده از این داروها در این زمینه موثر است از جمله: داروهای رقیق کننده خون(مثل وارفارین، دابیگاترین، آپیکسابان و ریواروباکسابان)، استفاده از آسپرین و کلوپیدوگرل. این داروها که نام بردیم به صورت مشترک برای کسانی که هم دچار عارضه قلبی هم بیماری PFO مفید است.لازم به ذکر است که قبل از مصرف دارو لازم است که حتما با پزشک فوق تخصص قلب کودکان مشورت نمایید و به هیچ عنوان بدون اطلاع پزشک از داروهای قلبی استفاده نکنید. البته در مورد داروهای دیگر پژوهش هایی در حال انجام است.

سبک زندگی بیماری PFO

اگر به وجود بیماری PFO در خود آگاهید؛ اما هیچ علائمی در ارتباط با این بیماری ندارید لزومی به کاهش فعالیت های خود ندارید.

چنانچه اهل سفرهای طویل المدت هستید، به موارد مراقبتی جهت جلوگیری از لخته خون توجه کنید در سفر با اتومبیل هر چند ساعت توقف کنید و اندکی پیاده روی کنید. در صورت سفر هوایی، نوشیدن قبل از پرواز را فراموش نکنید و سعی کنید در حین پرواز چند لحظه ای قدم بزنید و تحرک داشته باشید.

دکتر احمد وصال فوق تخصص قلب اطفال و اینترونشن قلب کودکان و بزرگسالان