اکوکاردیوگرافی یک روش مدرن و پیشرفته برای عکس برداری از قلب می باشد. در این روش پزشکان از امواج مافوق صوت یا همان امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می کنند تا بتوانند یک تصویر متحرک از قلب را مشاهده نمایند.
فهرست مطالب
اکوکاردیوگرافی چیست؟
روش انجام اکوی قلب به این صورت است که امواج صوتی را با استفاده از ابزاری به نام پروب به بدن وارد می کنند. امواج صوتی بعد از ورود به بدن باعث ارتعاش مایعات موجود در قلب و ساختارهای آن شده و سپس مجددا اکوها به پروب برمی گردند و نهایتا به تصاویری در صفحه نمایش تبدیل خواهند شد. بدین ترتیب می توان گفت روش اکوکاردیوگرافی قلب یک روش بی خطر بوده و می تواند بدون هیچ مشکلی تصاویری از قلب را در اختیار پزشکان قرار دهد.
اکوکاردیوگرافی قلب جنین یا اکو قلب جنین
به کمک اکوی قلب جنین می توان از وجود مشکلات قلبی در جنین مطلع شد. این روش معمولا برای تشخیص بیماری های قلبی مادرزادی کاربرد دارد و سلامت کلی قلب جنین را بررسی می کند. اکوکاردیوگرافی از قلب جنین تا حد زیادی به سونوگرافی شباهت دارد اما این دو روش کاملا مجزا هستند؛ در بخش های بعدی تمام تفاوت های سونوگرافی و اکوکاردیوگرافی را بررسی خواهیم کرد.
انجام اکوی قلب جنین بعد از هفته 17 بارداری، و معمولا در هفته 18 تا 24 امکان پذیر است. البته این احتمال وجود دارد که پزشک متخصص برای اطمینان بیشتر، یک بار دیگر هم انجام این آزمایش را تجویز کند.
اکوکاردیوگرافی جنین با سونوگرافی چه فرقی دارد ؟
در سونوگرافی هم درست مانند اکوکاردیوگرافی از امواج فراصوت برای تشخیص بیماری های مختلف یا بررسی بافت های داخلی بدن مثل شکم، عضلات؛ مفاصل و… استفاده می شود. اما این روش در دو مورد اصلی زیر با اکوکاردیوگرافی فرق می کند:
- سونوگرافی برای بررسی اکثر بافت های داخلی بدن کاربرد دارد، اما اکوکاردیوگرافی فقط برای بررسی قلب و تشخیص مشکلات قلبی به کار می رود.
- سونوگرافی توسط پزشک متخصص زنان و زایمان و برای بررسی کلی وضعیت جنین انجام می شود و برای تشخیص بیماری های مادرزادی چندان هم دقیق نیست. اما اکوکاردیوگرافی یک روش تخصصی برای تشخیص نقص قلبی مادرزادی است و می تواند تصاویر دقیقی از قلب جنین را به پزشک متخصص قلب کودکان نشان دهد.
لازم به ذکر است که هرچقدر دستگاه اکو پیشرفته تر و مدرن تر باشد، تصاویر ارائه شده از قلب جنین دقیق تر بوده و پزشک می تواند به صورت قطعی تری وجود یا عدم وجود بیماری را تشخیص دهد.
تشخیص بیماری های مادرزادی قلب به کمک اکو قلب جنین
یکی از شایع ترین بیماری های مادرزادی که بسیاری از کودکان با آن مواجه می شوند، نقص در قلب و بیماری های قلبی می باشد. این بیماری ها سلامت کلی جنین را تحت تاثیر قرار می دهند و از نظر روانی و اقتصادی هم روی والدین تاثیرگذار خواهند بود. متاسفانه بیماری های قلبی جنین در زمان سونوگرافی مشخص نمی شوند و این موضوع با پیامدهای منفی زیادی همراه است.
آمار ابتلای جنین به بیماری های قلبی با توجه به شدت ضایعات متفاوت است. درصورتی که ضایعات شدید را مدنظر قرار دهیم، از هر هزار جنین حدود 3 نفر به این بیماری مادرزادی مبتلا خواهند شد. اما در صورت در نظر گرفتن ضایعات متوسط این آمار به 6 الی 9 جنین از هر هزار جنین، و در صورت در نظر گرفتن ضایعات خفیف این آمار به 10 الی 20 جنین از هر هزار نفر می رسد. منظور از ضایعات خفیف مشکلاتی مانند تنگی دریچه قلب می باشد.
البته باید توجه داشته باشید که آمار فوق براساس نتایج بررسی ها و تحقیقاتی به دست امده که در کشورهای توسعه یافته انجام شده اند. باتوجه به اینکه در چنین کشورهایی به صورت کاملا علمی و اصولی مراقبت های قبل از بارداری را انجام می دهند و مشکلاتی مانند تغذیه نامناسب، آلودگی هوا و… وجود ندارد، به احتمال زیاد این آمار بسیار کمتر از کشورهای درحال توسعه می باشد. متاسفانه کشور ما هم جزو کشورهای درحال توسعه بوده و این احتمال وجود دارد که آمار کودکان مبتلا به بیماری های قلبی مادرزادی، از آماری که عنوان شد بیشتر باشد.
جالب است بدانید با وجود پیشرفت های علم و تکنولوژی، هنوز هم در 90 درصد مواقع علت دقیق به وجود آمدن این بیماری مادرزادی شناخته نشده است.
اکو قلب نوزادان و کودکان
شایعترین بیماری های مادرزادی قلب که از اکو قلب برای تشخیص آنها استفاده میشود عبارتند از:
دلایل انجام اکوکاردیوگرافی جنین
- اکوکاردیوگرافی جنین باعث می شود والدین از سلامت کامل کودک خود مطمئن شوند. خوشبختانه این روش هیچ آسیبی به جنین نمی رساند و هیچ نگرانی در این مورد وجود نخواهد داشت.
- درصورتی که پزشک متخصص از طریق اکوکاردیوگرافی وجود مشکل در قلب جنین را تشخیص دهد، مادر تحت مراقبت قرار گرفته و زایمان او براساس برنامه ریزی های از قبل تعیین شده و در بیمارستانی انجام می شود که امکانات کافی برای نگهداری از چنین نوزادانی را داشته باشند.
- برخی از مشکلات قلبی جنین به راحتی و از طریق تجویز دارو به مادر، در همان دوران بارداری برطرف خواهند شد. درحالی که اگر اکو انجام نشود و این بیماری ها به موقع تشخیص داده نشوند، نوزاد با آن بیماری متولد شده و به یک مشکل جدی تبدیل خواهد شد.
- از انجایی که بعضی از بیماری های قلبی جنین بسیار خطرناک هستند و ممکن است هم برای کودکی که قرار است متولد شود و هم والدین او شرایط سختی به وجود بیاورند، بعد از انجام اکوکاردیوگرافی و تایید پزشک متخصص، می توان به صورت قانونی به بارداری پایان داد.
چه کسانی باید اکو قلب جنین را انجام بدهند ؟
اکوکاردیوگرافی جنین فقط درصورتی انجام می شود که پزشک متخصص آن را تجویز کرده باشد و انجام آن برای تمام خانم های باردار ضرورت ندارد. اما اگر در این خصوص نگرانی هایی دارید و می خواهید بدانید انجام این آزمایش برای چه کسانی ضروری است، به لیست زیر توجه کنید:
- درصورتی که یکی از والدین یا دیگر فرزندان آن ها به بیماری های قلبی مادرزادی مبتلا بوده اند.
- کسانی که در زمینه ابتلا به بیماری های مادرزادی سابقه فامیلی دارند.
- درصورتی که مادر به بیماری هایی مانند لوپوس، دیابت یا سایر مشکلات متابولیکی دچار باشد.
- خانم هایی که چندین بار سابقه سقط داشته اند.
- خانم هایی که سابقه نازایی داشته اند یا بارداری آن ها با روش های کمک باروری انجام شده است.
- خانم هایی که داروی اعصاب یا سایر داروهای مشابه مصرف می کنند.
- خانم هایی که داروهای تاتوژن مصرف می کنند.
- خانم هایی که در دوران حاملگی به بیماری های عفونی مبتلا شده اند.
- درصورتی که سطح مارکرهای بیوشیمیایی در خون مادر طبیعی نباشد.
- درصورتی که هنگام سونوگرافی، نتایج غیرنرمالی به دست بیاید.
- درصورتی که جنین مشکلات کروموزومی داشته باشد.
- درصورتی که جنین دوقلو باشد.
البته ممکن است اکو قلب جنین به دلایلی به غیر از موارد بالا هم انجام شود و این موضوع کاملا به تشخیص پزشک متخصص بستگی خواهد داشت. موارد ضروری انجام اکو قلب جنین در مطلب جداگانه ای به صورت کامل شرح داده شده است.
هفته 18 بارداری ؛ بهترین زمان برای انجام اکو جنین
زمان انجام اکو به نظر پزشک متخصص بستگی دارد و ممکن است در هر زمانی بعد از هفته 14 بارداری انجام شود. اما به طور معمول بهترین زمان برای انجام این آزمایش، در هفته 18 الی 24 بارداری می باشد. درصورتی که پزشک تشخیص دهد شدت نقص قلبی جنین زیاد است و احتمال نیاز به سقط وجود دارد، در همان هفته 18 بارداری نسبت به انجام اکو اقدام خواهد کرد.
لازم به ذکر است حساسیت اکوکاردیوگرافی از قلب جنین به 80 الی 90 درصد می رسد.
اکوکاردیوگرافی جنین چگونه انجام می شود؟
روش اکوکاردیوگرافی به دو صورت انجام می شود که عبارتند از:
1 – اکوکاردیوگرافی شکمی
در این روش امواج صوتی را از به کمک وسیله ای به نام پروب و از روی شکم مادر به داخل بدن انتقال می دهند. سپس می توان تصاویر متحرک از قلب جنین را روی مانیتور مشاهده کرد. انجام این روش تا حد زیادی به انجام سونوگرافی شبیه است.
2 – اکوکاردیوگرافی ترانس واژینال
در این روش یک دستگاه کوچک را از طریق واژن به داخل بدن می فرستند. تصاویری که در این روش به دست می آید بسیار دقیق تر و واضح تر از روش قبلی است.
انواع اکوکاردیوگرافی جنین
با توجه به تصاویری که در نتیجه انجام آزمایش اکو به دست می آید، می توان اکوکاردیوگرافی را به انواع زیر تقسیم کرد:
اکوکاردیوگرافی دو بعدی:
اکوکاردیوگرافی دوبعدی ساده ترین نوع اکو از قلب جنین می باشد و برای مواردی مانند میزان ضخامت دیواره قلب، اندازه کلی قلب و موارد دیگر به کار می رود.
اکوکاردیوگرافی سه بعدی:
این نوع اکو هم تاحد زیادی به مورد قبلی شبیه است، اما همانطور که از نامش پیداست تصاویری که از قلب ارائه می دهد به صورت سه بعدی می باشد.
اکوکاردیوگرافی داپلر:
این نوع اکوکاردیوگرافی برای بررسی و تشخیص مشکلات گردش خون در جنین کاربرد دارد. در واقع با انجام این نوع اکو می توان مواردی همچون سرعت گردش خون و جهت آن را اندازه گرفت. درصورتی که پزشک احتمال دهد که مشکل جنین به دهلیز و بطن قلب مرتبط است، این نوع اکوکاردیوگرافی را تجویز خواهد کرد.
اکوکاردیوگرافی چهار بعدی:
این نوع اکو به عنوان پیشرفته ترین نوع اکوکاردیوگرافی شناخته می شود و برای انجام آن به دستگاه های مدرنی نیاز است. تصاویری که این نوع اکو ارائه می دهد به صورت چهاربعدی بوده و پزشک متخصص می تواند قلب جنین را از تمام جهات مختلف مورد بررسی قرار دهد.
دکتر احمد وصال فوق تخصص قلب اطفال و اینترونشن قلب کودکان و بزرگسالان
ثبت ديدگاه