بالن زدن نام عامیانه عمل آنژیوپلاستی است. آنژیوپلاستی روشی است که در آن پزشکان برای باز کردن شریان های کرونری که تنگ شده اند، استفاده می کنند. برای انجام این فرایند متخصصان یک لوله باریک و دراز به نام کاتتر که در نوک آن یک بالن کوچک وجود دارد، استفاده می کنند. بالن در محل انسداد شریان باز شده تا پلاک را بر روی دیواره شریان فشرده یا صاف کند.

بیماری شریان کرونری

یکی از شایع ترین بیماری های قلبی بیماری شریان کرونری می باشد. این بیماری نتیجه اختلالی به نام آترواسکلروز یا تصلب شرایین ( atherosclerosis ) است. زمانی که چربی در درون رگ های خون رسان قلب جمع شود آترواسکلروز رخ می دهد. با تجمع پلاک ها شریان ها تنگ می شوند و جریان خون برای رفتن به سمت قب با مشکل مواجه می شود.

زمانی که این تنگی و انسداد افزایش پیدا کند سرعت جریان خون رونده به قلب نیز کاهش می یابد و وضعیتی به نام آنژین در بدن ایجاد می شود. در این شرایط امکان بروز حمله قلبی در اثر مسدود شدن یا تنگ شدن شریان وجود دارد.

برای رفع درد آنژینی ناشی از بیماری شریان های کرونری از داروهایی استفاده می شود. اما این داروها قادر به پاک سازی شریان های مسدود شده نیستند و در واقع می توان گفت درمان قطعی و رفع خطر را به همراه ندارند. شریان های کرونری خیلی تنگ شده برای کاهش خطر ابتلا به حمله قلبی نیاز به روش های درمانی بیشتری دارند. یکی از این روش ‌های درمانی آنژیوپلاستی یا استنت گذاری است که از که از طریق پوست انجام می شود.

آنژیوپلاستی - بالن زدن قلب

آنژیوپلاستی – بالن زدن قلب

پزشکان فوق تخصص قلب برای باز کردن شریان های کرونری تنگ شده از روش آنژیوپلاستی یا بالن زدن قلب استفاده می کنند. برای انجام این عمل متخصصان از یک لوله باریک و دراز به نام کاتتر استفاده می کنند که در انتهای آن یک بالن کوچک تعبیه شده است. این بالن در محل انسداد شریان باز می شود تا پلاکی که بر روی دیواره شریان ایجاد شده فشرده یا صاف بشود.

 هرچند این فرایند برای شریان های کرونری در قلب می باشد اما بالون آنژیوپلاستی برای باز کردن عروق تنگ شده یا انسداد یافته در دیگر بخش های بدن نیز مورد استفاده قرار می گیرد. به عنوان مثال متخصصان برای باز کردن شریان های کاروتید تنگ شده آنژیوپلاستی کاروتید انجام می دهند. این شریان ها عمل خونرسانی به مغز را انجام می دهند. در مواردی که شریان های کاروتید دچار انسداد شوند، مغز اکسیژن کافی را دریافت نمی‌کند و سکته مغزی اتفاق می افتد.

 شاید برای شما سوال پیش بیاید که بالن آنژیوپلاستی در چه قسمت هایی از بدن انجام می شود. موارد دیگر درمان با آنژیوپلاستی عبارتند از :

  • شریان آئورت یعنی شریان اصلی که از قلب می آید
  • ایلیاک ( درون لگن)
  • رانی (در بالای ران)
  • پوپلیتئال (پشت زانو)
  • تیبیال و پرونئال یعنی قسمت پایینی پا

استنت قلب

استنت قلب در واقع وسیله ای کوچک و تور مانند است که جنس آن از فلز می باشد. زمانی که استنت درون شریان کرونری جایگذاری می شود، مانند یک ساختار حمایتی یا داربست عمل می کند و باعث باز نگه داشتن رگ می شود. با این کار جریان خون رونده به قلب افزایش می‌یابد و درد آنژین کاهش پیدا می‌ کند. فرآیند بالن زدن معمولاً با استنت گذاری قلب انجام می شود.

 می توان گفت در حدود ۸۰ درصد بیمارانی که بالن آنژیوپلاستی انجام می دهند، همزمان فرآیند استند گذاری قلب را نیز انجام می دهند. همانطور که بالن آنژیوپلاستی در سایر قسمت های بدن انجام می شود، متخصصان امروز از استنت علاوه بر قلب برای سایر نواحی بدن استفاده می کنند. این وسیله فلزی تورمانند می ‌تواند در شریان های کاروتید گردنی، آئورت و شریان های محیطی در پاها قرار بگیرد.

نمونه تصویری استنت قلب

 

قبل از آنژیوپلاستی ( بالن زدن قلب ) چه اقداماتی باید انجام داد ؟

بالن زن قلب برا بیمارانی که شریان های آن ها مسدود شده است، در کت لب، کاتتر گذاری قلبی انجام می شود. کسانی که می خواهند این فرآیند را انجام دهند، نباید از نیمه شب قبل چیزی خورده و یا نوشیده باشند. افرادی که به دیابت مبتلا هستند، ممکن است نخوردن غذا بر سطح قند خون آن ها تاثیر بگذارد. بنابراین، این افراد باید با زشک خود در رابطه با مصرف غذا و دریافت انسولین مشورت نمایند.

لازم است بیمار درمورد داروهایی که مصرف می کند، چه داروهای خاص و تجویزی و چه داروهای مکمل با پزشک خود صحبت کند. به ویژه کسانی که داروی ضد پلاکت یا رقیق کننده خون استفاده می کنند، حتما باید به پزشک اطلاع دهند.

بیمار باید قبل از انجام بالن زدن، یکسری آزمایشات را به دستور پزشک انجام دهد. از جمله این موارد آزمایش های خون، نوار قلب و عکس اشعه ایکس از قفسه سینه را می توان نام برد.

پروسه انجام آنژیوپلاستی در کت لب

پروسه انجام آنژیوپلاستی – بالن زدن

پروسه آنژیوپلاستی شباهت زیادی به آنژیوگرافی دارد. انجام فرآیند بالن زدن به این صورت است که در ابتدا داروئی بی حسی با استفاده از یک سوزن به محل آنژیو تزریق می شود و بی حسی موضعی ایجاد می شود. سپس پزشک یک برش کوچک روی پوست ایجاد می کند. پزشک پس از بررسی یک شریان برای ورود کاتتر در نظر می گیرد و از طریق یک سوزن مخصوص آن را سوراخ می کند.

همانطور که پیش تر ذکر شد، کاتتر به یکی از شریان های پا، بازو و مچ دست وارد می شود. اگرچه بسیاری از متخصصین از شریان موجود در پا برای فرستادن کاتتر استفاده می کنند، اما استفاده از شریان رادیال موجود در مچ دست در حال رایج شدن است. در این مرحله از فرآیند بالن زدن، دردی احساس نمی شود.

کاتتری که توسط پزشک وارد شریان می شود، به سمت قلب هدایت می شود. تمامی این فرآیند از طریق یک نمایشگر ویدیویی یا مانیتور قابل نمایش است و پزشک تمام مراحل را به دقت مشاهده می کند.

در زمان رسیدن کاتتر به شریان مسدود شده، نوعی ماده رنگی مخصوص بی ضرر تزریق می شود، به این ترتیب پزشک تصاویر واضح از شریان کرونری بیمار را مشاهده می کند. این تصاویر آنژیوگرام کرونری نام دارند. با کمک این تصاویر پزشک متخصص اندازه و محل انسداد شریان را تشخیص می دهد.

پس از یافتن محل دقیق انسداد، پزشک از طریق همان شریانی که در پا وجود دارد ابزاری به نام سیم هدایت شونده را به سمت محل انسداد می فرستد. زمانی که کاتتر به محل انسداد رسید، بالونی که در نوک آن تعبیه شده است، متورم می شود. تورم بالن باعث می شود، پلاک ایجاد شده به دیواره شریان بچسبد و فشرده شود. به این ترتیب رگ باز می شود و بالون خالی می شود. ممکن است، پزشک چندین بار بالون را متورم کند و باز خالی کند، این کار برای باز شدن کامل شریان انجام می شود.

کاتتر گذاری برای انجام انژویوپلاستی

پس از اتمام فرآیند، تجهیزاتی شامل کاتتر، سیم هدایت شونده و بالون خالی شده را از بدن خارج می کنند.

برای بیمارانی که لازم است استنت گذاری انجام شود. استنت در نوک کاتتر و بر روی بالن قرار می گیرد و وارد شریان می شود.

با قرارگیری کاتتر در محل انسداد شریان و متورم شدن بالن، استنت گسترده می شود. سپس، بالون خالی می شود. پس از انجام این امر، کاتتر، سیم هدایت شونده و بالون خالی از بدن خارج می شوند و استنت همچنان باقی می ماند.

برای جلوگیری از خونریزی محلی که کاتتر وارد شده است، با فشار و پانسمان آن محل را محکم می کنند.

پس از انجام بالن زدن که حدودا 1.5 تا 2.5 ساعت طول می کشد، بیمار شب پس از عمل را در بیمارستان و تحت مراقبت می گذراند. احساس خواب آلودگی پس از انجام فرآیند طبیعی است و به علت مصرف داروهای آرام بخش می باشد. در بیمارستان بیمار مورد پایش پرستاران قرار می گیرد  فشار خون و ضربان قلب تحت کنترل می باشد.

مراقبت های بعد از بالن زدن قلب ( آنژیوپلاستی )

  • پس از مرخص شدن از بیمارستان، بیمار باید مقدار زیادی مایعات بنوشد.
  • به مدت یک تا دو روز پس از بالن زدن اعمالی مانند رانندگی، حمام کردن و سیگار کشیدن ممنوع است.
  • به مدت دو روز پس از انجام فرایند نشستن یا راه رفتن طولانی برای فرد مضر است.
  • بیمارانی که برای آن ها استنت گذاری انجام شده است، باید تا سی روز پس از انجام عمل از فعالیت های شدید خودداری کنند.
  • کسانی که آنژیو پلاستی را به همراه استنت گذاری و یا بدون آن انجام می دهند باید در ادامه زندگی به صورت مرتب و روزانه داروی اسپرین مصرف کنند.
  • کسانی که استنت گذاری انجام می دهند لازم است تا به مدت یک سال و یا بیشتر طبق دستور پزشک از داروهای ضد پلاکت یا رقیق کننده خون استفاده کنند.

مراقبت های بعد از بالن زدن قلب ( آنژیوپلاستی )

پیشگیری از رستنوزیس

پدیده ای به نام رستتنوزیس یا تنگی مجدد برای سی تا چهل درصد بیمارانی که فرایند بالن زدن قلب را انجام داده اند وجود دارد. به این معنا که امکان انسداد های بیشتر در محل درمان در این افراد وجود دارد. رستنوزیس اصولا در شش ماه اول پس از بالن زدن قلب امکان ایجاد دارد. همچنین، امکان بسته شدن دوباره ی شریان هایی که در انها استنت قرار داده شده است وجود دارد. تنگی مجدد در بیست درصد بیماران دارای استنت ممکن است اتفاق بیفتد. در صورت بروز این مشکل ممکن است بیمار به بالن زدن یا استنت دوباره نیاز داشته باشد.

محققان در حال تلاش برای طراحی استنت هایی با سایز کوچک تر و طراحی سفارشی هستند. این نوع استنت ها امکان جای گیری در عروق کوچک تر را دارند. همچنین، تلاش برای طراحی استنت هایی که قابلیت قرار گیری در شریان های مبتلا به انسداد های متعدد را دارد.

برخی از استنت ها به داروی رقیق کننده خون آغشته می شوند، تا از ایجاد لخته خون در خود جلوگیری کنند. امروزه محققان حوزه پزشکی در حال کار بر روی نوعی استنت هستند که با گذشت زمان، در شریان خون حل می شوند. مزیت به کاربردن این نوع استنت این است که علاوه بر اینکه نتایجی مانند استنت فلزی دارد، اما به دلیل باقی نماندن در شریان، احتمال ابتلا به رستنوزیس را کاهش می دهد.

 

دکتر احمد وصال فوق تخصص قلب اطفال و اینترونشن قلب کودکان و بزرگسالان